Ontwerptoolbox Verdichtingsstrategieën

De groei zit in Nederland vooral in de stedelijke regio’s. Nieuwe woningen en bedrijven concurreren hier in ruimtegebruik met gronden voor recreatie, groen, energie, water en infrastructuur. Als gevolg zijn de klassieke verstedelijkingsstrategieën (bouwen in open en groene ruimten) niet voldoende toereikend om tegemoet te komen aan de grote verstedelijkingsopgave.

Om het gesprek over stedelijke verdichting te kunnen voeren hebben we samen met Suet Chan (Urban Mitosis) de ontwerptoolbox verdichtingsstrategieën gemaakt. Deze toolbox maakt de verstedelijkingsstrategieën inzichtelijk voor vijf samenhangende thema’s:

1. Thema Groen: De klassieke verstedelijkingsstrategie is bouwen op open en groene plekken. Het gaat hierbij om nieuwe eilanden of uitleglocaties in het groen en verdichting langs groen en water.
2. Thema Transformatie opgave bestaande wijken: Op veel plekken hebben bestaande wijken te kampen met verminderde woonaantrekkelijkheid en opgaven op het gebied van de woningvoorraad, bouwkwaliteit, mobiliteit, energie, water en ecologie. Dit vraagt om strategieën voor het transformeren van de bestaande stad.
3. Thema Verduurzaming bedrijventerreinen: Het ecosysteem van de stad vraagt om nieuwe werktypologieën die beter aansluiten op het werk- en vestigingsklimaat van de kenniseconomie. Veel monofunctionele kantoren-, winkel- en bedrijventerreinen kampen met leegstand. In het binnenland resulteert deze nieuwe economische werkelijkheid in plekken als de Zuidas in Amsterdam, Strijp S en de High Tech- en Brainport Industries Campus in Eindhoven. Internationale voorbeelden zijn de nieuwe ThyssenKrupp campus in Essen en de Siemens campus in Erlangen. Op deze plekken worden wonen, werken, onderzoeken, park, stadsvernieuwing, hoofdkantoor en laboratoria gezamenlijk gefaciliteerd in een integraal stedelijk systeem.
4. Thema Hoogstedelijke milieus: Een voorwaarde voor het concurrerend vermogen van steden in de kenniseconomie is clustering en nabijheid van kennis, kunde en kapitaal. Kenniswerkers willen in toenemende mate wonen in hoogstedelijke gebieden met een uitmuntende OV- en fietsbereikbaarheid, dit is een strategische keuze omdat zo een omvangrijke, interstedelijke arbeidsmarkt goed bereikt kan worden. Het maakt de binnenstedelijke transformatieopgave (verdichten, optoppen en inbreiden) actueel.
5. Thema Infrastructuur: OV, fiets en deelmobiliteit zijn (hoog)stedelijke fenomenen. Een hoogstedelijke inwoner hecht minder waarde aan autobereikbaarheid. Meer nabije inwoners en functies zorgen namelijk voor meer stedelijkheid en voor meer draagvlak voor voorzieningen. Als gevolg ontstaat er meer keuzevrijheid, zijn er meer opties, groeit het ‘interactiepotentieel’ binnen het stedelijk netwerk en neemt het autogebruik af. Verstedelijking gaat daarom altijd samen met aanpassingen aan het infrastructurele systeem. Denk hierbij aan knooppuntontwikkeling en aan de transformatie van voorheen ‘verkeersriolen’ tot aantrekkelijke groene park- en fietsstraten.

Om snel en efficiënt te kunnen rekenen en tekenen aan verstedelijkingsstrategieën voor de stad werken we met onze bibliotheek aan referentiebuurten, Studio Plaats. Hierin leren we van honderden jaren aan ontwerpgeschiedenis. We koppelen feitelijke buurtdata over stedelijkheid (nabijheid van inwoners en banen), demografie, economie, verplaatsingsgedrag, mobiliteitsoplossingen en gebruikskenmerken aan bebouwings- en buitenruimtetypologieën. Door deze kennis te koppelen aan onze ontwerptoolbox verdichtingsstrategieën hebben we voor elke plek snel het juiste programma in beeld en zijn we direct in staat het gesprek te voeden over ruimtelijke-, economische en verkeerskundige consequenties.